راهنمای کامل انتخاب رنگ مناسب برای چوب + حفظ زیبایی و دوام با بهترین روش‌ها

انتخاب رنگ مخصوص چوب یکی از عوامل کلیدی در افزایش دوام و زیبایی هر سازه یا مبلمان چوبی است. رنگ‌ها نه‌تنها به چوب جلوه‌ای خاص و زیبا می‌بخشند، بلکه از آن در برابر عوامل محیطی مانند رطوبت، نور خورشید و حشرات محافظت می‌کنند.

اما انتخاب صحیح نوع رنگ و روش‌های مناسب اعمال آن بسیار اهمیت دارد. بنابراین در این مقاله شما را با انواع رنگ ضد آب مخصوص چوب و بهترین روش‌ها برای حفظ زیبایی و طول عمر چوب رنگ‌شده آشنا می‌کنیم تا پروژه‌های چوبی خود را به بهترین شکل انجام دهید. همراهمان بمانید.

رنگ مخصوص چوب چیست

رنگ‌ها و تناژهای چوب در بسیاری از اجزای خانه‌ها از جمله مبلمان، کف‌پوش‌ها، کابینت‌ها و دکوراسیون‌های مختلف دیده می‌شوند. انواع رنگ مخصوص چوب و پوشش‌ها از رنگ چوب طبیعی گرفته تا بلوند روشن و ماهاگونی تیره متغیر هستند.

این رنگ‌های خنثی نقش مهمی در ترکیب کلی رنگ‌های یک اتاق دارند. رنگ دیوارها و سایر وسایل تزئینی در فضا، مانند مبلمان با روکش پارچه‌ای و دکوراسیون دیواری، باید به شکلی باشند که زیبایی چوب را برجسته کرده و آن را تکمیل کنند، نه اینکه با آن تضاد داشته باشند.

انواع رنگ مخصوص چوب از لحاظ ساختار

انواع رنگ ضد آب مخصوص چوب که در زیر توضیح می‌دهیم، از لحاظ ساختار به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند که هر یک ویژگی‌ها و کاربردهای متفاوتی دارند. این دسته‌بندی‌ها شامل مواد سازنده رنگ و نحوه عملکرد آن‌ها روی چوب می‌شود.

• رنگ‌های بر پایه روغن (Oilbased): این محصولات از روغن‌های طبیعی یا مصنوعی ساخته می‌شوند و به‌خوبی به چوب نفوذ می‌کنند. ویژگی بارزشان مقاومت بالا در برابر رطوبت و تغییرات آب‌وهوایی است. از آن‌ها بیشتر برای فضاهای بیرونی و چوب‌هایی که در معرض شرایط سخت قرار دارند، استفاده می‌شود. این رنگ‌ها زمان خشک‌شدن طولانی‌تری دارند، اما درخشندگی و دوام بالایی به چوب می‌دهند.
• رنگ‌های بر پایه آب (Waterbased): در این محصولات از آب به‌عنوان حلال استفاده می‌شود، در مقایسه با انواع بر پایه روغن، زودتر خشک می‌شوند و به‌دلیل سازگاری با محیط زیست، محبوبیت بیشتری دارند. آن‌ها برای استفاده در فضاهای داخلی، مانند مبلمان یا کف‌پوش‌ها مناسب هستند.
• رنگ لاکی (Lacquer): این محصول معمولا شفاف است و سطحی براق و مقاوم به چوب می‌بخشد.
• رنگ پلی‌اورتان (Polyurethane): رنگ پلی‌اورتان به‌عنوان یکی از مقاوم‌ترین پوشش‌ها شناخته می‌شود که در دو نوع بر پایه آب و بر پایه روغن موجود است.
• رنگ شلاک (Shellac): شلاک یک رزین طبیعی است که به‌عنوان پوشش و جلادهنده استفاده می‌شود. این رنگ مخصوص چوب درخشندگی زیبایی به آن می‌دهد و از چوب در برابر رطوبت و حشرات محافظت می‌کند.
• رنگ اکریلیک (Acrylic): رنگ‌های اکریلیک بر پایه آب ساخته شده‌اند و به‌خاطر سازگاری با محیط زیست و سهولت در استفاده، محبوب هستند. آن‌ها به‌سرعت خشک می‌شوند و برای استفاده در پروژه‌های چوبی داخلی مناسب هستند. همچنین مقاومت خوبی در برابر رطوبت دارند.

زمان انتخاب رنگ ضد آب مخصوص چوب از بین نمونه‌های بالا باید به نیازهای خود و شرایط محیطی دقت کنید.

انواع رنگ چوب از نظر میزان پوشانندگی

هنگام انتخاب رنگ، میزان پوشش‌دهی آن بسته به نوع این محصول یا پوششی که استفاده می‌کنید متفاوت است. بعضی از انواع رنگ مخصوص چوب و میزان پوشش‌دهی آن‌ها عبارت‌‌اند از:

• رنگ شفاف (Transparent Stains): این محصول به رنگ طبیعی چوب اجازه می‌دهد که به‌وضوح دیده شود، در حالیکه تنها یک ته‌رنگ ملایم به چوب می‌دهد.

• رنگ نیمه شفاف (SemiTransparent Stains): پوشش آن نسبت به نوع شفاف بیشتر است و ضمن نشان‌دادن خطوط چوب، رنگ محسوسی هم دارد.
• رنگ نیمه جامد (SemiSolid Stains): این محصول نسبت به نوع نیمه شفاف پوشش بیشتری دارد و رنگ غنی‌تری به چوب می‌بخشند، در حالیکه همچنان بخشی خطوط چوب قابل‌مشاهده است.
• رنگ جامد (Solid Stains): بیشترین میزان پوشش‌دهی را دارد و به‌طور کامل خطوط چوب را می‌پوشاند و یک رنگ یکنواخت ایجاد می‌کند.
• لاک‌ها و وارنیش‌ها (Lacquers and Varnishes): این پوشش‌ها روی هر رنگ چوب اعمال می‌شوند و یک لایه محافظتی ایجاد می‌کنند.
• رنگ روغنی (OilBased Paints): این نوع رنگ مخصوص چوب پس از استفاده یک حالت یکنواخت ایجاد می‌کند و سطوح چوبی را به‌طور کامل می‌پوشاند.
• رنگ پلی‌اورتان (Polyurethane): این پوشش محافظتی و بادوام است و می‌توانید آن را روی هر رنگ چوب اعمال کنید.

میزان دقیق پوشش‌دهی این محصولات به عواملی مانند نوع چوب، روش اعمال و تعداد لایه‌های استفاده شده بستگی دارد. همیشه بهتر است ابتدا رنگ ضد آب مخصوص چوب را روی یک ناحیه کوچک آزمایش کرده و دستورالعمل‌های تولیدکننده را برای دستیابی به بهترین نتیجه دنبال کنید.

کاربرد هر کدام از رنگ های چوب

هر رنگ مخصوص چوب کاربرد خاص خود را دارد. از جمله:

• لاک (Lacquer): ایجاد یک پوشش براق و شفاف؛
• ورنی (Varnish): پوشش مقاوم و شفاف؛
• شلاک (Shellac): پوشش طبیعی با جلوه‌ای گرم و کلاسیک؛
• رنگ‌های روغنی (Oilbased Paints): رنگ‌آمیزی چوب با عمق و پوشش بالا؛
• پلی‌اورتان (Polyurethane): پوشش مقاوم و بادوام.

روش رنگ آمیزی چوب

برای دستیابی به یک سطح صاف و یکنواخت هنگام رنگ‌آمیزی چوب، آماده‌سازی صحیح سطح آن از اهمیت بالایی برخوردار است. این فرایند شامل سنباده‌کشی برای ازبین‌بردن زبری‌ها و تمیزکردن سطح از گردوخاک است. با دنبال‌کردن مراحل زیر می‌توانید به بهترین شکل چوب را با رنگ ضد آب مخصوص چوب، رنگ کنید.

• سنباده‌کشی: سنباده‌کشی یکی از مراحل مهم در آماده‌سازی سطح چوب است. چون به صاف‌کردن ناهمواری‌ها و ازبین‌بردن تکه‌های زبر یا ترک‌های کوچک روی سطح چوب کمک می‌کند و آن را یکنواخت و صاف می‌سازد. نوع سنباده‌ای که استفاده می‌کنید، به وضعیت سطح چوب موردنظر بستگی دارد.

مثلا برای چوب خام یا ناتمام، ابتدا از سنباده‌ زبر با درجه ۶۰ استفاده کنید. سطح چوب را در جهت رگه‌های چوب سنباده بکشید. پس از آن از سنباده نرم‌تر با درجه ۱۲۰ استفاده کنید و سطح را دوباره سنباده بکشید. این کار را با سنباده‌های نرم‌تر ادامه دهید تا به سنباده‌ای با درجه ۲۲۰ برسید.

اما برای سطوح متخلخل مانند چوب بلوط، ابتدا سطح چوب را با یک پارچه مرطوب خیس کنید. انجام آن به بالا آمدن الیاف چوب کمک کرده و سطح را صاف‌تر می‌کند. اجازه دهید چوب حدود ۳۰ دقیقه بماند تا خشک شود، سپس آن را با سنباده نرم سنباده بکشید.

• تمیزکاری: پس از سنباده‌کشی، سطح چوب را از گردوخاک پاک کنید. از یک پارچه تمیز و مرطوب استفاده کنید تا سطح کاملا تمیز شود. اگر سطح چوب خیلی کثیف است، می‌توانید از یک محلول شوینده ملایم استفاده کنید. سپس سطح را با یک پارچه مرطوب دیگر پاک کنید تا بقایای صابون از بین برود. قبل از اینکه چوب را رنگ کنید، اجازه دهید کاملا خشک شود.
• پر کردن شکاف‌ها: اگر چوب دارای حفره‌ها یا ترک‌هایی باشد، از بتونه چوب استفاده کنید. با استفاده از کاردک بتونه را قرار دهید و آن را با کاردک صاف کنید. بگذارید بتونه کاملا خشک شود، سپس سطح را دوباره سنباده بکشید.
• رنگ‌آمیزی: رنگ مخصوص چوب در دو نوع مایع و پودر موجود است. بسته به پروژه خود از بین آن‌ها انتخاب کنید.
• پوشش نهایی: پس از رنگ‌آمیزی چوب، نوبت به پوشش نهایی برای محافظت و کیفیت رنگ می‌رسد. چندین نوع پوشش نهایی مانند پلی‌اورتان، شلاک و وارنیش وجود دارد که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند و با توجه به این موضوع از بین آن‌ها انتخاب کنید.

با دنبال‌کردن این مراحل، سطح چوب را برای رنگ‌آمیزی آماده خواهید کرد. آماده‌سازی صحیح باعث می‌شود که به‌خوبی به سطح بچسبد و نتیجه‌ای یکنواخت بدست آید.

روشهای مراقبت از چوب رنگ شده

مراقبت از چوب رنگ‌شده به‌منظور حفظ زیبایی و افزایش دوام آن اهمیت زیادی دارد. با رعایت روش‌های مناسب می‌توانید از آسیب‌های ناشی از رطوبت، خراشیدگی و نور خورشید جلوگیری کنید و طول عمر چوب را افزایش دهید. از جمله:

• تمیزکردن منظم: تمیز نگه‌داشتن چوب رنگ‌شده یکی از مهم‌ترین عوامل در حفظ ظاهر و دوام آن است. از یک پارچه نرم و خشک برای گردگیری استفاده کنید. برای سطوحی که گردوغبار زیادی دارند، می‌توانید از یک پارچه مرطوب و محلول آب و صابون ملایم استفاده کنید. از شوینده‌های قوی یا شیمیایی خودداری کنید، زیرا ممکن است به رنگ ضد آب مخصوص چوب و پوشش محافظ آن آسیب بزنند. همیشه سطح را پس از تمیزکردن خشک کنید تا از جذب رطوبت جلوگیری شود.
• محافظت در برابر نور خورشید: نور خورشید باعث رنگ‌پریدگی و آسیب به پوشش رنگ مخصوص چوب می‌شود. برای محافظت از چوب از قراردادن وسایل چوبی رنگ‌شده در معرض نور مستقیم خورشید خودداری کنید. در صورت امکان از پرده‌ها یا شیشه‌های ضد اشعه UV برای جلوگیری از تاثیرات مضر نور خورشید استفاده کنید.
• استفاده از پوشش‌های محافظتی: برای حفظ طولانی‌مدت چوب رنگ‌شده از واکس یا پولیش مخصوص چوب استفاده کنید تا لایه‌ای محافظ روی رنگ ایجاد شود و سطح آن درخشان و نرم باقی بماند. هر چند ماه یک‌بار از روغن یا وارنیش محافظ استفاده کنید تا از خراشیدگی و آسیب‌های سطحی جلوگیری کنید.

سایر روش‌ها

• محافظت در برابر رطوبت: رطوبت به چوب آسیب می‌زند و باعث تورم یا ترک‌خوردگی آن می‌شود. برای جلوگیری از این مشکل از قراردادن وسایل چوبی رنگ‌شده در محیط‌های مرطوب خودداری کنید. در صورتی‌ که چوب در معرض رطوبت قرار دارد (مثل میزها)، از زیرلیوانی و محافظ‌ها برای جلوگیری از تماس مستقیم آن با چوب استفاده کنید. در صورت ریختن مایعات روی چوب، سریعا آن را با یک پارچه خشک پاک کنید.
• اجتناب از خراشیدگی: چوب رنگ‌شده ممکن است در اثر برخورد با اجسام تیز خراشیده شود. برای جلوگیری از آن، زیر وسایلی که ممکن است به چوب آسیب بزنند (مثل گلدان‌ها یا وسایل تزئینی سنگین)، از پایه‌های نرم یا پدهای محافظ استفاده کنید. مبلمان چوبی را به‌آرامی جابه‌جا کنید و از کشیدن آن روی زمین بپرهیزید.
• تعمیر و نگهداری منظم: در صورتی‌ که چوب رنگ‌شده دچار خراشیدگی یا ترک شده باشد، فورا آن را تعمیر کنید تا جلوی گسترش آسیب را بگیرید. برای خراش‌های سطحی از مواد ترمیمی مانند ماژیک‌های مخصوص یا واکس استفاده کنید. در صورت بروز ترک‌های بزرگ‌تر، از بتونه و سپس رنگ مجدد برای ترمیم استفاده کنید.
• جلوگیری از آسیب‌های حرارتی: چوب رنگ‌شده در اثر تماس با وسایل داغ (مانند قابلمه یا اتو) آسیب می‌بیند. برای جلوگیری از این مشکل، از محافظ‌های حرارتی روی سطوح چوبی استفاده کنید. وسایل داغ را مستقیما روی چوب قرار ندهید.

با رعایت این توضیحات می‌توانید چوب رنگ‌شده خود را برای سال‌ها در بهترین وضعیت حفظ کنید و از زیبایی آن لذت ببرید.

سوالات متداول

سخن نهایی

انتخاب رنگ مخصوص چوب یکی از عوامل کلیدی در حفظ زیبایی و دوام آن است. باید ابتدا نوع چوب و میزان رنگ‌پذیری آن را در نظر بگیرید، زیرا بعضی از چوب‌ها مانند بلوط و گردو رنگ را بهتر جذب می‌کنند. همچنین هدف شما از رنگ‌آمیزی (شفاف، نیمه شفاف یا کاملا پوشاننده) و میزان پوشش مدنظر نیز مهم است. برای رنگ‌های تیره‌، از طیف‌های تیره‌تر نسبت به رنگ طبیعی چوب استفاده کرده و همیشه پیش از شروع کار، آن را روی بخشی کوچک از چوب آزمایش کنید.

آماده‌سازی مناسب سطح چوب از جمله سنباده‌کشی و تمیزکردن به بهبود کیفیت رنگ و ایجاد سطحی یکنواخت کمک می‌کند. در نهایت با توجه ‌به فضای مورداستفاده، رنگ ضد آب مخصوص چوب را انتخاب کنید که با دکوراسیون محیط هماهنگ باشند و جلوه طبیعی چوب را برجسته کنند.